سوگیری یادآوری یکی از چالش‌های مهم در تحقیقات پزشکی است که میتواند نتایج مطالعات را تحت تأثیر قرار دهد. این نوع سوگیری زمانی رخ می‌دهد که شرکت‌کنندگان در یک مطالعه، اطلاعات گذشته را به‌طور دقیق به یاد نمی‌آورند یا به شکلی متفاوت از واقعیت گزارش می‌کنند.
در مطالعات پزشکی، محققان اغلب از شرکت‌کنندگان می‌خواهند تا اطلاعاتی درباره رویدادها یا عادت‌های گذشته خود ارائه دهند. برای مثال، ممکن است از بیماران خواسته شود تا در مورد رژیم غذایی، مصرف دارو یا قرار گرفتن در معرض عوامل خطر خاص در گذشته اطلاعاتی بدهند. اما حافظه انسان کامل نیست و ممکن است افراد برخی جزئیات را فراموش کنند یا به اشتباه به یاد آورند.
سوگیری یادآوری میتواند به دو شکل اصلی رخ دهد: یادآوری بیش از حد و کم‌یادآوری.
در یادآوری بیش از حد، افراد رویدادها یا مواجهه‌ها را بیشتر از آنچه در واقعیت بوده گزارش می‌کنند. در مقابل، کم‌یادآوری زمانی است که افراد کمتر از واقعیت گزارش می‌دهند.
برای مثال افراد ممکن است میزان یا شدت مواجهه با یک عامل خطر را بیشتر یا کمتر از آنچه در واقعیت رخ داده، گزارش کنند. این مسئله میتواند به‌ویژه در مطالعات مورد-شاهدی که به بررسی عوامل خطر بیماری‌ها می‌پردازند، مشکل‌ساز باشد.
عوامل مختلفی می‌توانند بر دقت یادآوری تأثیر بگذارند. زمان سپری شده از رویداد، اهمیت شخصی رویداد برای فرد، و وضعیت سلامت کنونی شرکت‌کننده از جمله این عوامل هستند.
برای مثال، افرادی که به یک بیماری خاص مبتلا شده‌اند، ممکن است با دقت بیشتری به دنبال یافتن علل احتمالی در گذشته خود باشند و در نتیجه، مواجهه‌های گذشته را بیشتر به یاد آورند.
محققان برای کاهش اثر سوگیری یادآوری، روش‌های مختلفی را به کار می‌گیرند. استفاده از پرسشنامه‌های استاندارد، محدود کردن دوره زمانی مورد پرسش، و تأیید اطلاعات از منابع مستقل (مانند پرونده‌های پزشکی) از جمله این روش‌ها هستند.
نتیجه گیری: گاهی ممکن است یک پژوهش بخاطر روش شناسی نادرست به این مشکل گرفتار شود و نتایج مطالعه قابل اتکا نباشد. در نتیجه استناد به مطالعات بدون ارزیابی نقادانه متخصصین تحقیقات بالینی باید با احتیاط انجام شود. یکی از این ارزیابی ها وجود این سوگیری در مطالعه است که باید بدان توجه ویژه کرد.
